İnsanın anne karnından başlayıp doğumdan sonraki süreçte dünyayı yapılandırmak ve manalandırmak için duyu organlarından yararlandığını belirten İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, bilhassa ömrün birinci yıllarında anne ve bakım verenle temasın kıymetini vurguladı. Çocuğun beslenme ve paklık üzere temel muhtaçlıkları karşılansa bile oyun oynanmadığında, fizikî dokunma ya da şefkatli bir ses tonu olmadığında çocukta büyüme eksikliği sendromu yaşandığını vurgulayarak “Yaşamın birinci periyodunda yani birinci 6 ayda duyusal manada dokunulma gereksinimi çok değerli. Dünyaya adaptasyonda duyularımızla annemizin sesiyle ya da bakım verenle regüle olmak en değerli gereksinim manasına geliyor” dedi. Özkan, ihmal edilen bebeklerin gelişiminde gerilikler ortaya çıkabileceğini söyledi.

İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ergoterapi kısmı tarafından düzenlenen 1. Ergoterapi Sempozyumu “Erken Müdahale” temasıyla gerçekleştirildi.

İstanbul Atlas Üniversitesi Dr. Ralph A. DeFronzo Oditoryumu’nda düzenlenen sempozyumun açılış konuşmasını yapan Ergoterapi Kısım Lideri Doç. Dr. Aybüke Ersin, sempozyumun teması olarak belirledikleri erken müdahalenin ergoterapide kritik değere sahip olduğunu belirterek “Sadece 0-2 yaş periyodunu değil, çocukluk, gençlik, yetişkinlik periyodunun sıhhatini ve ömür kalitesini de etkileyen bir durum. Tıpkı vakitte sağlıklı kaliteli bir toplum oluşturmak ismine da çok değerli bir süreç. O nedenle bizim sloganımız olan kelebek tesiri ile örtüşüyor” dedi.

İstanbul Atlas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ergoterapi Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, “Yaşamın Birinci Yılları: Kritik Dönem” başlıklı sunumunda dijitalleşen dünyada duyusal yoksunluğun çocuğun gelişimi üzerindeki tesirlerine dikkat çekti.

Duyuların güçlendirilmesi önemli

İnsanın anne karnından başlayıp doğumdan sonraki süreçte dünyayı yapılandırmak ve manalandırmak için duyu organlarından yararlandığını belirten Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, “Biz dünyayı faal katılarak ellerimizle ve lisanla keşfederek birbirimizle irtibata geçerek yapılandırıyoruz. Münasebetiyle bizim dijitalleşen dünyada her zamankinden daha çok bunu beslememiz ve savunmamız gerekiyor. Duyusal yoksulluk deneylerine baktığımızda yetimhaneye bırakılan çocuklarda ortaya çıkıyor. Çocuklara dokunulmadığında, fizikî bir temas ya da bakım verenin şefkatli bir ses tonu olmadığında, oyun oynanmadığında beslenme ve paklık üzere fizikî muhtaçlıkları karşılansa bile fizikî büyüme eksikliği sendromu yaşandığı görülüyor. Vakitle bu çocukların maalesef hayatlarını kaybettiği görülüyor. Hasebiyle ömrün birinci periyodunda yani birinci 6 ayda duyusal manada dokunulma muhtaçlığı çok değerli. Dünyaya adaptasyonda duyularımızla annemizin sesiyle ya da bakım verenle regüle olmak en kıymetli gereksinim manasına geliyor“ diye konuştu.

İhmal edilen bebeklerin gelişimi geriliyor

1960’lı yıllarda gerçekleştirilen ihmal edilen bebeklerle ilgili yapılan çalışmalara da değinen Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, “Bir küme sağlıklı gelişim gösteren, bakım verenle inançlı bağlar kurmuş bebekler ve öteki kümede yetimhaneye bırakılan ve kısır bakım alan bebekler karşılaştırılıyor. Duyu motor korteks ortasındaki gelişimin de aksamasından ötürü bu çocukların motor hünerlerinde, çevreyi keşfetme davranışlarında oyuna katılmalarında belirli külfetler olduğu tespit ediliyor. Ömrün birinci yıllarında meydana gelen duyusal mahrumluk bizim yetişkinlik devrinde bağlama uygun davranışlarımızda da sapmalara neden olabiliyor” diye konuştu.

Erken periyotta ekran maruziyeti önlenmeli

Ekran maruziyetinin bilimsel olarak birçok yayında faktör olarak pek çok araştırmada yer aldığını belirten Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, “Şu an mama sandalyelerinde ve bebek otomobillerinde tablet ve telefon koymak için kısımlar var. Çocuklarımız bunlara muhtaçlığı olduğunun farkında değil. Onlara biz bunları veriyoruz. Hasebiyle Amerika Pediatri Derneği 0-2 yaş ortası hiç ekran kullanmama, 3-5 yaş ortası bir saate kadar kullanım üzere sonlar getirmesine karşın çocuklarla etkileşim kuran uzmanlar bunu bilirler ki buna alıştıktan sonra bizler bile ekran kaydırmayı durdurmamız çok sıkıntı oluyor. Çocuklar bu otokontrole sahip değil. Münasebetiyle teknolojik gelişmelere paralel olarak ne kadar sınırlayıcı, yasa koyucu etik çerçeveler daha süratli formda çizilebilirse çocukları o kadar kurtarabiliriz” dedi.

Ilımlı gerilim öğrenmede kıymetli bir yere sahip

Sınırlı ve denetimli gerilimin beyin gelişimine olumlu katkıları olduğunu belirten Dr. Öğretim Üyesi Şüheda Özkan, “Stres regülasyonunun gelişmediği, beyinde gerilim olduğunda yüksek zihinsel fonksiyonlar, emosyonel regülasyon, çalışma belleği, muhakeme yapma üzere alanlarla da temasından ötürü çocuk ömrün erken yıllarında uzun vadeli gerilime maruz kaldığında beynin bu bölgeleriyle olan bağlantı aksayarak çocuklarda aşikâr hünerlerin gelişmesinde kimi aksaklıklar görüyoruz. Ölçülü gerilimler öğrenmemiz için çok değerli. Ölçülü gerilimler bizi tetikte meblağ, öğrenmemizi güçlendirir. Beyin öngörülemeyenden öngörülene yanlışsız asimile ederek hayattaki öğrenmesini gerçekleştirir. Bizim korktuğumuz şey kronik gerilim ve bunu kompanse edecek kâfi bağların olmamasıdır” dedi.

Üç oturumda uzmanlar sunumlar yaptı

Üç oturumdan oluşan sempozyumun birinci oturumunda oturum liderleri Doç. Dr. Barış Yılmaz ve Doç. Dr. Zeynep Bahadır moderatörlüğünde Prof. Dr. Hülya Kayıhan, “Dünden Bugüne Ergoterapi Süreçleri”,  Uzman Fizyoterapist Ayşe Palabıyık, “0-12 Ay Bebeklerde Motor Gelişim Basamaklarında Görülen Riskler” sunumlarını yaptı.

Oturum liderleri Prof. Dr. Ümit Uğurlu ve Doç. Dr. Atacan Tonak’ın moderatör olduğu ikinci oturumda Uzman Fizyoterapist Merve Işık, “Çocuklarda Psikososyal Gelişimin Basamakları, İrtibat Ve Etkileşim Temelli Birlikteliğin Önemi”, Uzman Ergoterapist Furkan Cangi, “Erken Bebeklik Periyodunda İnterosepsiyon Gelişimi”, Uzman Ergoterapist Tuba Demir “Nörogelişimsel Bozukluğa Sahip Çocuklarda Erken Müdahale” başlıklı konuşmalar yaptı.

Son oturum ise oturum liderleri Dr. Öğr. Üyesi Çağıl Ertürk, Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Buyruk moderatörlüğünde gerçekleşti. Uzm. Fzt. Gülcan Aksoy, “Riskli Bebek Tahlilinde Erken Teşhis Ve Müdahale Yaklaşımları”, Uzman Ergoterapist Işık Tuba Cangi “Riskli Bebeklerde Zenginleştirilmiş Etraf Müdahalesi: Olgu Sunumu”, Dr. Fzt. Aymen Balıkçı “Zenginleştirilmiş Etraf Temelli Bir Erken Müdahale Yaklaşımı: HEP” , Uzm. Dr. Veysi Ülgen “21. Yüzyılda Çocuk Olmak” başlıklı sunumlarıyla katkıda bulundu. Sempozyum kapsamında Uzman Ergoterapist Kadriye Yağmurcu Topaloğlu tarafından “Duyu Yolculuğu” başlıklı bir atölye çalışması yapıldı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı