Muhtarlık kurumuna gerek var mı?

Büyükşehirlerde muhtarların üzerine düşen vazifeler daha fazla!

Türkiye’de 50 bin 370 mahalle ve köy muhtarı bulunuyor. 31 Mart mahallî seçimlerinden sonra toplumun bir kısmında muhtarlar bu çağda hala olmalı mı tartışmaları gündeme geldi. 

Konuyu kıymetlendiren Sosyoloji Kısmından Arş. Gör. Dr. Berat Dağ, “Büyükşehirlerde muhtarların üzerine düşen vazife ve sorumluluklar daha fazladır.” dedi. Dağ, muhtarlığın getirdiği hizmetlerin sonucunda herkesin birbirine güvendiği ve yardım ettiği mahalleler çoğaldıkça büyükşehirlerin müzmin sıkıntılarının ortadan kalkma ihtimalinin de artacağını söyledi.

Türkiye’de 50 bin 370 mahalle ve köy muhtarı bulunuyor. 31 Mart mahallî seçimlerinden sonra toplumun bir bölümünde muhtarlar bu çağda hala olmalı mı tartışmaları gündeme geldi. 

Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısmı Arş. Gör. Dr. Berat Dağ, muhtarların durumunu sosyolojik bağlamda ele alarak, değerlendirmelerde bulundu.

Muhtarlık kurumu Tanzimat’la birlikte ortaya çıktı

Türkiye’de muhtarlık kurumunun köy ve mahallelerin güvenlik, adalet ve bayındırlık muhtaçlığının merkezi imkanlar üzerinden karşılanması geleneğinin Tanzimat’la birlikte yine düzenlenmesi bağlamında ortaya çıktığını kaydeden Arş. Gör. Dr. Berat Dağ, muhtarlardan, Türkiye'deki topluluklar ile toplum ortasında fonksiyonel ve uyumlu bir bütünlüğün oluşması için gerekli ilişkiyi sağlamalarının beklendiğini ayrıyeten muhtarların, Türkiye'deki köy ve mahallelerin çevresel, kültürel, ekonomik ve toplumsal manada kendi kıymetlerini sürdürerek müreffeh bir seviyeye erişmesi için hizmet sunmalarının beklendiğini de anlattı.

100 yıl evvel muhtarlıklar kaldırılmıştı

Mahalle ve köylerde artık muhtarlara gerek kalmadığı tarafındaki görüşlerin yeni olmadığını da lisana getiren Arş. Gör. Dr. Berat Dağ, “Zira yaklaşık yüz yıl evvel de muhtarların misyonlarını belediyelerin zati yaptığına ait bir görüş bağlamında bu kurum kaldırılmıştı. Lakin fiiliyatta köy ve mahallelerin kendi önde gelenlerinin temsilciliği altında belediyelerle gerekli hizmet bağını kurmaya devam etmesi nedeniyle kısa süre sonra muhtarlık kurumu yine tesis edilmişti. Bu nedenle bu kurumu direkt yıkmak yerine muhtarlığın nasıl fonksiyonel ve yaratıcı bir niteliğe gelebileceğini tartışmak daha manalı. Yani öncelikle muhtarlık kurumunu çevresel, kişisel ve toplumsal pahaları sürdürerek toplulukların refahını arttırmak için hizmet eden tesirli bir işleyişe getirecek düzenlemelerin neler olabileceği üzerine düşünmek gerekiyor.” dedi.

Büyükşehirler başlı başına büyük bir sorun

Türkiye’de büyükşehirler başlı başına büyük bir sorun teşkil ettiğini de lisana getiren Arş. Gör. Dr. Berat Dağ, şöyle devam etti:

“Zira bugün bu ülkede büyükşehirlerden fazla kimlik ve sınıf adacıklarının var olduğunu görmek çok kolaydır. Başka bir deyişle Türkiye’deki büyükşehirlerin sınıf ve kimlik farklılıkları üzerinden mekânsal bir ayrışmaya girdiği belirtilebilir. Dahası büyükşehirlerde mekânsal açıdan ulaşılabilir, inançlı ve risksiz bir yaşama, eğlenme, dinlenme ve çalışma imkânı da bulunmuyor. Elbette ki bu imkânsızlıkların mahallelerdeki karşılığı olumsuz bir niteliktedir. 

Bugün büyükşehirlere bağlı mahallelerde iktisadi açıdan verimsiz, politik manada güçsüz ve zihniyet bağlamında modüllü bir hayat sürdürmeye çalışan binlerce bireyin olduğu ortadadır. Bu nedenle büyükşehirlerde muhtarların üzerine düşen misyon ve sorumluluklar daha fazladır. Somut bir anlatımla buradaki muhtarların mahalledeki doğal ve tarihi dokuyu korumak, farklı sınıf ve kimliklerin etkileşim kurmasını sağlamak ve istihdam fırsatları aramak üzerine ağır bir hizmet çalışmasına girmesi hayatidir.”    

Komşuların birbirini tanımadığı büyük kentlerde muhtarların rolü nedir?

Büyükşehirlerdeki mahallelerde binlerce insanın bir ortada yaşadığına dikkat çeken Arş. Gör. Dr. Berat Dağ, “Bunun sonucunda mahalle sakinlerinin yalnızlaşarak birbirine güvenmediği ve hatta birbirinden korktuğu vahim bir sürecin ortaya çıktığı açıktır. Bu noktada muhtarların bireylerin, ailelerin ve toplulukların etkileşim kurup özgür bir biçimde kendisini söz ederek birbiriyle dayanışmasını sağlaması son derece değerlidir. Böylece mahallenin ortak sıkıntılarının tespit edilmesi ve bu sıkıntıların çözülmesi için gerekli adımların atılması mümkün hale gelebilecektir. Bu prestijle belediyelerin denetim ve teşvikiyle birlikte muhtarlığın getirdiği hizmetlerin sonucunda herkesin birbirine güvendiği ve yardım ettiği mahalleler çoğaldıkça büyükşehirlerin bu müzmin sıkıntılarının ortadan kalkma ihtimalinin de artacağı kuşkusuzdur.” biçiminde kelamlarını tamamladı. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı